Panglimpyo, pinaka-epektibong kontrol sa dengue

NASULAYAN NA! Sukad pa kaniadto ug hangtod karon, ang pagpanglimpyo mao gihapon ang pinaka epektibo nga pamaagi aron pugngan nga magkasakit ug pagkuyanap sa dengue.

Sa pinakauna nga “USAPangkalusugan sa DAVNOR,” usa ka binulan nga programa sa Provincial Health Office (PHO) nga maghatag ug kahibalo sa katawhang Dabaonon labot sa pag-atiman sa panglawas, gipasiugda ang kanunay’ng panglimpyo aron dili modaghan ang Aedis Aegypti kun “lamok-balay” nga maoy nagdala sa kagaw sa dengue.

Ang lamok mabuhi lamang sulod sa 30-31 ka adlaw ug ang 2/3 sa ilang kinabuhi anaa sa tubig ingong itlog, pupa or larva una pa kini mahingkod.   

“2/3 sa ilang life ana naa sa tubig. So the best figure nga imo siyang hatagan ug pagtagad ug prevention is didto sa iyang stage nga 2/3 sa iyang life. 30 days ang iyang kinabuhi. So within that period unsay buhaton sa lamok? Part of their nature, mangitlog sila nga tag 300; 200-300 eggs ang iyang i-lay out kay gamay man ang iyang spacing,” esplikar ni Dr. Agapito Hornido, ang Provincial Health Officer labot sa kahinungdanon gayod sa panglimpyo aron mapugngan ang pagdaghan.  

Sa pagsulod sa tuig 2016, nakita nga misaka ang kaso sa dengue sa tibuok Davao del Norte gawas lamang sa lungsod sa New Corella ug San Isidro. Sa unang quarter sa 2016, miabot ug 1,395 ka gidudahan nga kaso ang natala sa probinsyal nga buhatan kung ikumparar kini sa samang higayon sa tuig 2015 nga aduna lamang 556. Sa Mayo 2016, 1,622 na sa gidudahang kaso sa dengue ang natala sa tibuok Davao del Norte bisan pa man kung panahon sa ting-init o El Niño.

Dugang gipasabot sa mga personahe sa Provincial Health Office nga gikinahanglan gayod nga molihok ang matag panimalay nga manghinlo lakip na ang tibuok barangay. Ang “ABKD” kun ‘Aksyon Barangay Kontra Dengue’ angay’ng himoon pinaagi sa panglimpyo sa mga dapit nga itloganan sa lamok sama sa gutter, flower vase ug ubang dapit nga mapondohan ug tubig.

Gawas sa panglimpyo, mihimo na usab ug dugang lakang ang PHO pinaagi sa pag-awhag nga magtaod ug mga eskrin, paggamit ug mga Insecticide Treated Nets (ITN), “fogging” kun mahitabo na gyod ang outbreak, ug bisan ang sugyot nga iapil sa curriculum sa DepEd aron adunay igong kahibalo ang mga estudyante labot sa sakit.

Ang Panabo City nga adunay pinakadaghang kaso sa dengue mihimo usab ug linaing lakang aron gayod pugngan ang sakit.

“Naa mi ordinance sa dengue. Didto sa ordinance naa dire gipangbutang ang mga interventions ug amo ning gi-implement: kadtong information dissemination, mga pulong-pulong, mga eskwelahan simposyum, sa mga barangay, sa mga nutrition classes, sa Pre-Marriage Counselling, sa mga consultations,” matod ni Dr. Emelda T. Bendijo nga nagsugyot nga pakusgan ang “4’o clock habit” nga pagpanglimpyo gawas sa aktibong pagpakabana sa mga Sanitary Inspectors sa matag barangay.

Labot sa nabaniog nga paggamit sa mga mosquito coils ilabina ang gikan sa nasod China, wala gisugyot sa PHO ang paggamit niini kontra lamok ilabina kung adunay problema sa respiratoryo sanglit daghan sa mga produkto wala mag-agi sa Burea of Foods and Drugs kun BFAD. (pioDavNor)