Tungod walay lig-ong basehanan: Bond float batok Humol, Clarin ug mga kauban gibasura sa Ombudsman

Gibasura karon sa Ombudsman ang kasong paglapas kon Violation of R.A. 3019 (Anti-Graft and Corrupt Practices Act) ilalom sa Case no. OMB-M-C-09-0349-H  nga gipasaka nila ni Charlie V. Monforte ug Emilio P. Delos Reyes ngadto ni kanhi Nabunturan Mayor Macario T. Humol ug mga kauban nga sila si Mayor Romeo C. Clarin, Vice Mayor Darwin C. Tan, ug SB Members Iluminada C. Cabuga, Edilberto P. Miñoza, Cheryl A. Trinidad, Felipe B. Masambo, ug Jennifer T. Gamao.

PInaagi sa mokabat 14 ka pahinang decision nga giaprobahan mismo ni Ombudsman  Conchita Carpio Morales niadtong Marso 12,2012,  giklaro niini nga ang gisang-at nga kaso kon mga pasangil batok kanila walay probable cause kon lig-ong basehanan kun tumo-tumo lang maoy hinungdan nga kining kasoha ilang gibasura.

“For resolution in the issue of whether or not there is probable cause to hold respondents liable for violation of R.A. 3019. There is no probable cause to hold respondents liable for violation of RA 3019 … Wherefore, Premises considered, this case is hereby DISMISSED.”

Pinaagi sa kasong kalapasan kon Violation of RA 3019,  gipasangil nila ni Monforte ug Delos Reyes nga dunay nahimong kalapasan si kanhi Mayor Macario Humol  tungod matud pa sa iyang pagpakig-transaction (MOA) sa Preferred Ventures Corporation nga walay SB Authority.

Ilalom sa MOA gikuha matud pa sa LGU Nabunturan ang  serbisyo sa Preferred Ventures nga maoy mamahimong consultant sa planong pagtukod sa bag-ong Public Market sa Nabunturan pinaagi sa Bond Floatation, ug ang serbisyo sa Preferred Ventures niini ingon nga maoy consutant pagabayran sa lungsod ug P2,372,084.53.

Gidali-dali sad matud pa sa SB Members pinanguluhan ni Mayor Clarin nga maoy kanhi Bise Mayor sa Lungsod, ang pagpasar sa Municipal Ordinance No. 2008-10, ug pinaagi sa maong balaonon gitugot ang pamaagi nga bond floatation ngadto sa LCE sa pagpangita’g pundo aron maoy gamiton sa Planning, sa Design, ug sa Construction sa Nabunturan Public Market Project.

Apan sa ilang tubag kini hugtanong gipanghimakak ni kanhi Mayor Humol ug mga kauban sa rason nga dili  tinuod ang mga pasangil sanglit nahasubay sa hustong proseso sa balaod ang tanan nilang lakang kalabot niini. Kalig-onan matud pa nga walay nahitabong pagdali-dali, mao ang nahitabong bidding kauban sa COA. Ang Bayad sa serbisyo sa Preferred Venture dili sad fixed kondili, gikasabotan nga ang ibayad sa ilang serbisyo mao lang ang 3% nga ilang madawat gikan sa malampusong floated bonds.

Sa pagkahimo nga loan free sa LGU Nabunturan sugod niadtong 2006, gipaningkamotan sa kanhi liderato ni Humol nga ma-mentenar ang maong kahimtang  sa lungsod mao nga inay mag-loan gipili sa halos tanang opisyal sa lungsod ang Bond Floatation nga pamaagi sa pagpangita’g pundo aron maoy gamiton sa proyektong pagtukod ug bag-ong palengke.

Hugtanon sad nga gipanghimakak ni Humol ug mga kauban ang pasangil nga siya walay authority gikan sa SB sa pagpakigsabot sa Preferred Ventures sa rason nga dunay Ordinansa ang SB niini nga mao ang Municipal Ordinance no. 2008-10. Apan sa wala pa ang maong ordinansa duna nay resolution kalabot niini ang Sangguniang Bayan nga mao ang SB Resolution no. 2006-173 nga napasar niadto pang Hunyo 6,2006.

Gi-klaro sad ni Humol nga pinaagi sa  planong pagtukod ug 2-storey mall type nga estraktura ug ground stalls, sila naglaom nga mamahimong mas business comfortable area ang bag-ong palengke sa Nabunturan nga maoy makaagni ug magdani sa daghan pang mga dagkong investor nga magtukod sa ilang pamatigayon sa lungsod.

Ilang gipasabot sad nga ang tanang  LGU gitugotan sa balaod ilalom sa Local Government Code sa pag-issue ug bonds, debentures, securities, collaterals, notes, ug uban pa nga makatabang pag-finance sa self-liquidating kon income producing development ug livelihood projects, ug ang katungod sa pagpili sa unsang paagi nga ang LGU makakuha’g pundo alang sa maong tumong anaa sad gihatag sa SB.

Luyo sa pagkamaayong alternatibo sa bond floatation nga maoy himoong pamaagi  aron makakuha’g pundo ang lungsod nga dili pinaagi sa pag-loan sa bangko, kini gipahimuslan sa mga kaatbang sa politika tungod sa pagkabag-o lang niini sa panghuna-huna sa katawhan nga kasagaran wala kaayo makasabot niining paagiha bisan pa nga kini gitugot usab sa balaod.

Pinaagi sa 14 ka pahinang decision, ang Ombudsman nagklaro nga subay sa balaod ang gihimong pagpili sa LGU Nabunturan sa Bond Floatation ug kini tataw matud pa diha sa section 299 sa RA 7160.

Ilalom usab sa maong balaod, matud gihapon sa Ombudsman nga wala say  nahimong kalapasan sila si Mayor Clarin ug mga kauban sa pagpasar sa Municipal Ordinance no. 2008-10 nga mao ang pagpili sa Bond Floatation nga maoy pamaagi nga makakuha’g pundo ang LGU Nabunturan aron gastuhon sa planning, design, ug sa construction sa bag-ong palengke.

Klaro sad matud pa diha sa ordinansa ang terms and conditions, ug ang katuyoan sa issuance sa bonds nahasubay sa aprobado nang Annual Investment Program(AIP) sa LGU nga naglakip sa P90,000,000.00 nga gastuhon pagtukod sa usa ka modernong palengke sa Nabunturan.

Tukma ug subay gyod sa  balaod ang gihimo sa SB ilalom sa pagpanguna ni Clarin sa pagpasar sa maong ordinansa sanglit, una gipatuman sa LGU Nabunturan ang maong ordinansa miagi pa kini sa usa ka makuting pag-review sa Comval SP ug kini giaprobahan sa Sangguniang Panlalawigan niadtong Hulyo 24,2008.

Tungod niini, matud sa Ombudsman nga ang depensa nakapamatuod base sa gipakitang evidence on record nga walay basehanan ang akusasyon nga gisang-at batok kang Humol ug sa iyang mga kauban.

Gipahibalo sad sa Ombudsman pinaagi sa 14 pahinang decision, nga pinaagi sa gipakitang bidding documents, ang pag-hire ug financial advisor nga ilang gihimo nahasubay sa balaod.

Kini tungod kay ang kontrata ngadto sa preferred ventures ingon nga maoy mamahimong financial advisor sa lungsod gihatag man human sa usa ka makuting proseso sa bidding subay ang RA 9184 nga mao ang publication sa invitation to bid ug sa pagpahigayon ug BAC meetings nga naglangkob sa pre-bid conference, eligibility check, short-listing, opening of bids, bid evaluation, post qualification, ug sa award and notice to proceed.

Ang hugtanong pagsubay sa maong proseso nagpamatuod sa pagkawalay lig-ong basehanan sa akusasyong gidali-dali sa mga opisyal ang lakang sa LGU sa diha nga ilang gipili ang Preferred Ventures nga maoy mamahimong financial advisor sa lungsod.

Labi nang walay factual basis matud sa Ombudsman, ang akusasyong gidali-dali ni Mayor Clarin ug mga kauban ang pagpasar sa Municipal Ordiance no. 2008-10 tungod kay ang idea sa pagpili sa bond floatation  nagsugod niadto pang tuig 2006 diin ang daang mga  SB Members nagpasar sa Appropriation Ordinance no. 2006-04 nga mao ang paghatag ug advisor’s fee alang sa bond floatation services.

Ang lihok sa pagpili sa bond floatation miabot una ug duha ka tuig usa pa gipasar ni Clarin ug mga kauban ang  Mun. Ordianance no. 2008-10, busa klaro nga walay basehanan ang akusasyon nga dunay nahitabong pagdali-dali niini, matud sa Ombudsman.